Odporność okien na włamanie - wymagania i systemy klasyfikacji
Wymagania i systemy klasyfikacji dotyczące odporności na włamanie okien i drzwi balkonowych określa norma PN-EN 1627 „Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje -- Odporność na włamanie -- Wymagania i klasyfikacja”. Wymagania normy dotyczą wyrobów z następującymi funkcjami otwierania: Rozwieranie, uchylanie, składanie, rozwieranie z uchylaniem, otwieranie z górnym lub dolnym zawieszeniem, przesuwanie w pionie lub poziomie, a także konstrukcji stałych. Norma nie dotyczy wyrobów budowlanych przeciwwłamaniowych sterowanych elektrycznie, elektronicznie lub elektromagnetycznie, z zastosowaniem metod ataku, które mogłyby spowodować utratę tych właściwości. Każdy wyrób budowlany, (okno i drzwi balkonowe), zgodny z niniejszą normą powinien być klasyfikowany według jednej z sześciu klas odporności, zależnie od poziomu odporności wyrobu. Poniżej przedstawiamy za normą PN-EN 1627 kilka istotnych definicji pojęć związanych z odpornością na włamanie okien i drzwi balkonowych:
- Odporność na włamanie – to właściwość okna lub drzwi balkonowych polegająca na stawianiu oporu próbom siłowego wejścia do chronionego pomieszczenia lub obszaru z użyciem siły fizycznej oraz za pomocą określonych z góry narzędzi.
- Wyrób przeciwwłamaniowy – to kompletny funkcjonujący element, który – gdy jest wbudowany i utwierdzony lub utwierdzony i zablokowany pełni funkcję oporu przeciw sforsowaniu wejścia z użyciem siły fizycznej wspomaganej przez określone z góry narzędzia.
- Klasa odporności (RC) – to poziom odporności na próby włamania, który zapewnia wyrób.
Tab. 1 Klasy odporności okien na włamanie wraz z wymaganiami co do odporności przeszkleń i czasem oporu na próby włamania ręcznego
Klasa odporności okna na włamanie, a przewidywana metoda ataku
Klasy odporności na włamanie RC 1, RC 2 i RC 3 przewidziane są dla metod ataku na ogół kojarzonych z włamywaczami przypadkowymi lub okazjonalnymi. Uważa się, że takie ataki są wynikiem sposobności samej w sobie, bez żadnego szczególnego odniesienia do prawdopodobnej korzyści, którą może przynieść udany atak. Poziom użytej siły nie jest zbyt wysoki, a zastosowanymi narzędziami są najprawdopodobniej zwyczajne narzędzia ręczne lub środki do wyważania.
Klasy odporności RC 4, RC 5 i RC 6 są kojarzone z typem włamywacza doświadczonego i profesjonalnego, z większym nastawieniem na osiągnięcie celu i większą wiedzą o prawdopodobnej korzyści, która może przynieść powodzenie ataku. Takie ataki są zazwyczaj planowane ze znajomością wyrobów budowlanych, które mają być sforsowane. Hałas nie stanowi tu problemu, a czas jest mało istotny. Używane są często narzędzia o dużej mocy, narzędzia ręczne z napędem do jednoosobowego użytku, z wysokim prawdopodobieństwem udziału przestępczości zorganizowanej.
W załączniku informacyjnym C do normy PN-EN 1627 przedstawiono zestawienie klas odporności na włamanie wraz z przewidywanymi metodami i próbami dostępu.
Tab. 2 Klasy odporności na włamanie wraz z przewidywanymi metodami uzyskania dostępu
Konstrukcja okna o deklarowanych własnościach antywłamaniowych, nie jest prostą sumą zastosowanych elementów posiadających certyfikaty odporności na włamanie – podkreśla Pan Bogdan Wójtowicz, Kierownik Techniczny Laboratorium Techniki Budowlanej sp. z o.o. . Po pierwsze, sama szyba o podwyższonej odporności nie czyni okna antywłamaniowym. Po drugie, samo zastosowanie okucia o podwyższonej odporności na włamanie lub wyglądającego na takie, również nie zda egzaminu. Dopiero umiejętne zestawienie i współpraca tych elementów składowych są w stanie zaowocować pożądanymi własnościami.
Jak klasy odporności okna na włamanie mają się do konstrukcji okucia?
Okucia uchylno-rozwierane, rozwierane i uchylne zaliczone pod względem odporności na włamanie do klasy 1, 2 lub 3 wg PN-EN 1627:2006 muszą być wyposażone w elementy, które stanowią dodatkowe zabezpieczenie i utrudniają włamanie – zaznacza Pani Klaudia Mendyka-Waszkowiak
Z firmy Winkhaus Polska. W przypadku okucia Winkhaus są to czopy ryglujące w kształcie grzybka znajdujące się na elementach skrzydłowych okucia. Okno w klasie odporności 1 musi być wyposażone w okucie z minimum 4 punktami bezpiecznymi, w klasie odporności 2 i 3 natomiast wymagane jest, aby każdy punkt ryglowania był punktem bezpiecznym. Dodatkowo okno o zwiększonej odporności na włamanie winno posiadać atestowaną klamkę blokowaną mechanizmem bębenkowym (popularnie zwaną klamką z kluczykiem). Chroni ona okno w przypadku, gdy włamywacz wycina lub wybija szybę, aby przekręcić klamkę, wkładając rękę od zewnątrz. Zablokowana kluczem klamka nie pozwala na otwarcie okna w ten sposób. Zasuwnica powinna być ponadto zabezpieczona płytką antyrozwierceniową, chroniącą przed ingerencją mechanizm okucia.
Szyby o odpowiedniej klasie odporności na włamanie i ich zamocowanie
Kiedy mówimy okno antywłamaniowe, na pierwszy plan wysuwa się oszklenie i jest to oczywiste. Nie jest bowiem możliwe uzyskanie nawet minimalnych własności antywłamaniowych bez zastosowania szkła o klasie odporności (Tabela 1). Jeżeli przed badaniami dostarczone zostanie świadectwo, potwierdzające minimalną klasę odporności oszklenia dla danej klasy odporności na włamanie to nie jest przeprowadzany atak poprzez oszklenie. Badający w planie ataku uwzględnia inne drogi przejścia.
Najczęściej pomijanym lub lekceważonym elementem prawidłowego wykonania okien antywłamaniowych jest właściwe zamocowanie szyby zespolonej w skrzydle okiennym – komentuje Pan Bogdan Wójtowicz. Szyba o właściwej klasie odporności na włamanie, osadzona w skrzydle okiennym bez wklejenia, lub innego zabezpieczenia przed wypchnięciem, podczas obciążenia statycznego swobodnie przemieszcza się po wrębie szybowym skrzydła, wypychając mocujące ją listwy przyszybowe.
Antywłamaniowość okien potwierdzona badaniami
Jako, że odporność okien na włamanie nie wynika z zastosowania komponentów o deklarowanych własnościach antywłamaniowych, a dopiero ich właściwe zestawienie i współgranie musi zostać potwierdzone badaniami, to poprosiliśmy Pana Bogdana Wójtowicza, Kierownika Technicznego Laboratorium Techniki Budowlanej sp. z o.o. o krótkie opisanie procesu badań odporności okien na włamanie.
Badania odporności na włamanie przeprowadzane są sekwencyjnie dla dwóch identycznych próbek, z których pierwsza jest poddawana badaniom na obciążenia statyczne, po zakończeniu której - tylko w przypadku pozytywnego wyniku –odbywa się próba odporności na obciążenie dynamiczne. Jeżeli oba badania obciążeniowe zakończyły się wynikiem pozytywnym kolejna próbka służy do badań odporności na ręczną próbę włamania.
1. Odporność na obciążenie statyczne, polega na wielokrotnym wywieraniu nacisku za pomocą siłownika w ściśle określone miejsca wyznaczone na badanym obiekcie, na przykład:
Badaniom poddawane są :
- Narożniki wypełnienia ( oszklenia ) [punkty F1],
- Punkty ryglowania [punkty F3]
- Punkty pomiędzy miejscami ryglowania , jeśli odległość między nimi jest większa niż 400mm [punkty F2]
Obciążenie badawcze w zależności od badanej klasy i miejsca badania może przyjmować wartości od 1,5 do 15 KN co odpowiada około od 150 KG do 1500 KG.
Mierzonym parametrem jest ugięcie próbki, które następuje pod wpływem przyłożonej siły.
2. Odporność na obciążenie dynamiczne, polega na uderzeniu za pomocą ciała miękkiego i ciężkiego w miejsca wyznaczone na próbce.
Wymagania dotyczące badania przedstawi poniższa tabela:
Dla klas 4-6 nie jest przewidywane badanie odporności na obciążenie dynamiczne. Badanie jest zaliczone gdy próbka pozostanie zamknięta i nie powstanie w niej otwór pozwalający na swobodny dostęp.
3. Najbardziej rozpalającą wyobraźnie producentów stolarki budowlanej, jest badanie - na dotychczas niewykorzystywanej próbce – polegające na siłowym (ręcznym) otwarciu badanego obiektu.
Atak przeprowadzany jest dla klas 2-5 przy użyciu odpowiedniego zestawu narzędzi w ściśle określonym czasie działania. Niestety efektowne, znane z filmów kryminalnych sceny zastąpione są spokojnym i metodycznym oddziaływaniem za pomocą nieskomplikowanych narzędzi na badaną próbkę zgodnie z ustalonym wcześniej przez kierownika badań planem działania opartym na analizie dokumentacji badanej próbki. Zestaw narzędzi jest ściśle określony i jedyną możliwością improwizacji jest sposób wykorzystania i współdziałania dostępnych materiałów.
Wynik tego badania też odbiega od powszechnych wyobrażeń, ważne jest czy w wyznaczonym czasie uda się otworzyć badaną próbkę, lub czy nie powstał otwór który umożliwi swobodny dostęp. Wyznaczony czas to od 3 do 20 minut w zależności od klasy odporności, a badanie zostaje przerwane natychmiast po jego upływie. Przed rozpoczęciem badań, zlecający musi określić klasę dla której należy przeprowadzić zlecone. Nie jest możliwe wyprodukowanie okien o deklarowanych własnościach antywłamaniowych bez znajomości metod badawczych, które służą do określenia tych specyficznych własności, ale również nie jest to możliwe bez konsultacji z dawcą systemu co do sposobu wykonania poszczególnych operacji technologicznych oraz dostawcą okuć w sprawie doboru i zamocowania poszczególnych elementów okuć.
Zaproszamy do obejrzenia filmu prezentującego jak w praktyce wygląda badanie okien o podwyższonej klasie odporności antywłamaniowej RC2
aluplast
Montaż wieńczy dzieło
Dla okien i drzwi balkonowych z ustaloną w badaniach klasą odporności na włamanie producent powinien dostarczyć instrukcję instalowania. Zaleca się, aby instrukcja instalowania wydana przez producenta zawierała poniższe informacje:
- Typowe szczegóły otworów budowlanych, w których wyrób może być instalowany
- Szczegóły dotyczące punktów mocowania, jak również dokładny opis elementów mocujących
- Szczegóły dotyczące punktów wymagających szczególnie sztywnego zamocowania, np. w pobliżu zamków i zawias
- Szczegóły dotyczące odporności na ściskanie uszczelnienia we wnęce między ścianą a ościeżnicą, np. w pobliżu zamków i zawias
- Szczegóły dotyczące szczelin, które powinny być utrzymane między częściami ruchomymi i stałymi
- Szczegóły dotyczące maksymalnego dopuszczalnego wystawania wkładki bębenkowej poza zewnętrzną tarczę osłaniającą zamek, tam gdzie to właściwe
- Inne szczegóły, o ile mają one wpływ na właściwości próbki do badań, dotyczące odporności na włamanie
- Szczegóły dotyczące stanu zamknięcia i/lub warunków, w których spełnione są wymagania odpowiadające deklarowanej klasie odporności.
Z pewnością nie w przypadku wszystkich okien w budynku zachodzi potrzeba stosowania okien o podwyższonej odporności na włamanie, niemniej warto mieć świadomość, co kryje się za tym pojęciem, by z jednej strony nie wprowadzać klientów w błąd, a z drugiej strony uniknąć ewentualnych problemów związanych z deklarowaniem bliżej nieokreślonych właściwości.
Jeśli interesuje Ciebie jak wygląda badanie odporności okien na włamanie w praktyce, to zapraszamy do lektury artykułów oraz filmu:
Opracowanie z magazynu Profiokno nr 26 (W artykule wykorzystano materiały firm: Laboratorium Techniki Budowlanej sp. z o.o. , Winkhaus Polska Beteiligungs oraz fragment Vademecum okien PVC 2017 firmy Aluplast)
