Case Study: Projekt domu pasywnego w Stawigudzie

Czego dowiesz się w artykule?

1. Kto zbudował dom pasywny w Stawigudzie? 
2. Dlaczego warto? Zalety i wady domu pasywnego. 
3. Jak stworzyć estetyczny dom pasywny? 
4. Jak wybudowano dom pasywny w Stawigudzie i jakie są jego parametry? 
5. Okna w domu pasywnym.

Kto zbudował dom pasywny w Stawigudzie?

Pomysłodawcami inwestycji są Jacek Roćko i Zdzisław Roćko, czyli współwłaściciele firmy Brawo Domy Pasywne. Panowie zaproponowali współpracę koncernowi Saint-Gobain, który jest światowym liderem w dziedzinie zrównoważonego budownictwa. Wszystkie technologie zastosowane w projekcie miały na celu zwiększenie energooszczędności domu.

Czym jest dom pasywny?

Zanim prześledzimy budowę modelu w Stawigudzie, wyjaśnimy, co to znaczy, że dom jest pasywny. Dom pasywny to taki, który ma zmniejszać zapotrzebowanie na energię i być komfortowy. Brzmi ogólnikowo? W rzeczywistości dom musi spełnić serię wymagań, aby można go było uznać za pasywny. Sprawdźmy, jakie certyfikacje uzyskał dom w Stawigudzie.

Realizacja w Stawigudzie miała służyć m. in. promocji energooszczędnych technologii szkieletowych Saint-Gobain. 

Dlaczego warto budować domy pasywne?

Po pierwsze zmniejszają one zapotrzebowanie na energię. Szczelność konstrukcji sprawia, że ciepło nie ucieka z budynku. Natomiast odpowiednie zainstalowanie okien w kierunku padania promieni słonecznych pozwala na lepsze wykorzystanie energii solarnej. Mniejsze zużycie energii oznacza niższe rachunki.

Domy pasywne przyczyniają się również do ograniczania śladu węglowego. W perspektywie długoterminowej zwiększająca się popularność domów pasywnych to krok w dobrą stronę dla ochrony środowiska.

Niestety, decydując się na wybudowanie domu pasywnego, trzeba wziąć pod uwagę wysokie koszty takiego przedsięwzięcia. Jednak po upływie kilku sezonów, zakładając, że w międzyczasie nie dojdzie do żadnego kataklizmu, odczuje się plusy inwestycji. 

Design budynku pasywnego

Budynek w Stawigudzie zaskakuje od pierwszego wejrzenia. Niektórzy, bardziej podatni na architektoniczne wdzięki, mogą się nawet w nim zakochać. Trzeba bowiem przyznać, że dobrze przemyślana bryła budynku z dużymi przeszkleniami przyciąga wzrok. Dom w niczym nie ustępuje tradycyjnym projektom. Do tej pory nie podejrzewaliśmy, że budownictwo pasywne za jeden z priorytetów uważa stronę estetyczną. Jak widać, myliliśmy się. Projekt nie jest tak prosty i ascetyczny, jak ma to miejsce w przypadku „standardowych” domów energooszczędnych. W interesujący sposób w bryłę wkomponowano np. garaż oraz zadaszony taras naziemny. Ustawiono je pod niewielkim kątem w stosunku do budynku. Estetyka jest kluczowa.

– Program Saint-Gobain Multi-Comfort stara się obalić mit, że budynki energooszczędne i pasywne muszą być ascetyczne – tłumaczy Piotr Komala, ówczesny dyrektor marketingu i innowacji w firmie Saint-Gobain. – Dzięki zastosowaniu odpowiednich przeszkleń domy są ładne i estetyczne, zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz. Dodatkowo zapewniają wysoki poziom światła dziennego i doskonałą przestrzeń. Komfort estetyki uzupełnia kompleksową ideę programu, opierającego się na siedmiu zasadach. Spełnienie ich wszystkich daje gwarancję komfortowego użytkowania, przy zapewnieniu oszczędności – kontynuuje.

Taras naziemny i garaż ustawiono pod lekkim skosem w stosunku do głównej bryły budynku. Uwagę przyciąga również charakterystyczny płaski dach. 

Budowa domu pasywnego w Stawigudzie

Gdyby budowa zaczęła się wiosną, trwałaby nie więcej niż pięć miesięcy. Rozpoczęcie prac jesienią oraz sezon zimowy siłą rzeczy wymusiły kilka przerw, realizacja zajęła więc 10 miesięcy. Dom w Stawigudzie ma powierzchnię użytkową 250 m2. Jest to dom parterowy z użytkowym poddaszem.

– W budynku pasywnym największe znaczenie ma uzyskanie stuprocentowej szczelności przegród, zwłaszcza gdy jego konstrukcja jest szkieletowa. W takie ściany można wpakować bardzo dużo ocieplenia, więc z powodzeniem spełni on wymogi energooszczędności. Trudniej będzie z zaliczeniem testu szczelności. Przygotowywaliśmy się do niego niezwykle starannie. Nasi pracownicy pilnowali, żeby żadna przypadkowa nieszczelność nie powstała w trakcie układania pokrycia i instalacji. – mówi Pan Jacek Roćko architekt i współwłaściciel firmy Brawo Domy Pasywne. 

Dom prefabrykowany

Budynek składa się z dwóch skrzydeł. Jedno z nich - przeważająca część - to prefabrykowany moduł zrealizowany w technologii szkieletowej. Drugie zaś wzniesiono z betonu komórkowego. Elementy prefabrykowane zbudowano z drewna suszonego komorowo i czterostronnie struganego.

Ściany i podłoga

Najczęstszym sposobem realizacji fundamentów w budynkach pasywnych jest wykonanie płyty fundamentowej. W domu w Stawigudzie jest jednak inaczej. Widzimy tam murowane ściany fundamentowe z bloczków betonowych opartych na ławach. Oczywiście nie zapomniano o skutecznej hydro- i termoizolacji. Ściany zabezpieczono przed przenikaniem wilgoci i ocieplono styropianem o grubości 27 cm. Następnie ułożono dodatkową warstwę izolacji przeciwwilgociowej, na której znalazł się podkład zbrojony siatką oraz tynk mozaikowy.

Między belkami ściany wypełniono 18-cetymentrową warstwą szklanej wełny mineralnej. Ma ona bardzo niski współczynnik przenikalności cieplnej λ = 0,031 W/(mK). Z zewnątrz ściany usztywniono cementowo-włóknowymi płytami mineralnymi. Dopiero na płytach zamontowane zostało ocieplenie właściwe: fasadowe z wełny mineralnej. Ma ono nieco wyższy współczynnik przewodzenia ciepła λ = 0,036 W/(mK). Jego grubość wynosi aż 25 i 26 cm.

Pomieszczenie znajdujące się pod połacią dachową posiadają odrębne wymagania. Dlatego też w ścianach poddasza wykorzystano wełnę mineralną przeznaczoną do fasad wentylowanych. Jest to ocieplenie o najlepszych parametrach, wynoszących aż λ=0,03 W/(mK) i λ=0,031 W/(mK).

Konstrukcję zwieńcza podłoga na gruncie. Betonową podłogę wykończono papą podkładową oraz 30-centymetrową warstwą styropianu. Pod samą posadzką wylano zaś 8-centymetrową warstwę jastrychu cementowego. 

Zlikwidowanie mostków termicznych 

Aby uniknąć przerwania ciągłości izolacji termicznej i powstawania mostków termicznych, daszek nad wejściem i wiata nad tarasem nie zostały połączone z budynkiem. Miejscem, przez które mogłaby nastąpić utrata ciepła, jest przestrzeń pod oknami i drzwiami. Utraty tej nie można w pełni uniknąć, nawet w domach pasywnych. Można jednak podjąć specjalne środki, aby ją maksymalnie ograniczyć. Aby dodatkowo zabezpieczyć stolarkę oraz jej połączenie z konstrukcją budynku przed stratami ciepła, pod oknami oraz drzwiami zamontowano belki podokienne lub profile progowe z wypełnieniem z pianki poliuretanowej.

aluplast

Niepasywny garaż

Mniejsze ze skrzydeł budynku – to, w którym znajduje się garaż – wzniesiono z betonu komórkowego. Zadecydowały o tym względy konstrukcyjne. Nad garażem zaplanowano niewielki taras, strop musiał więc poradzić sobie z większym obciążeniem. Jednocześnie strop szkieletowy zastąpiono tu żelbetonowym. Bloczki ocieplono w tym przypadku już nie wełną mineralną, a styropianem fasadowym. Zwykle w domach pasywnych garaż odsuwa się od głównej bryły budynku. Najczęściej stanowi on dobudówkę. W tym wypadku jest jednak inaczej. Daszek nad wejściem oraz konstrukcja zadaszenia tarasu naziemnego nie są połączone z obiektem, dzięki czemu udało się zachować ciągłość warstwy izolacji cieplnej. Jednak pomimo doskonałego ocieplenia garażu, nie można uznać, że jest on pasywny. Dzieje się tak za sprawą słabych parametrów izolacyjnych oraz dużej nieszczelności bramy segmentowej. W związku z tym garaż został wyłączony z testów.

Aspekt kluczowy: okna w domu pasywnym

W przypadku realizacji pasywnych znaczenie mają nawet najmniejsze detale. Nic więc dziwnego, że inwestorzy wielką uwagę poświęcili oknom. Okna sprawiają, że dom pasywny posiada komfortowe w użytkowaniu wnętrze. Dobrej jakości powietrze w środku budynku to także plus dla zdrowia mieszkańców.

Jacek Roćko wspomina, z jakimi wyzwaniami mierzył się team Brawo. – Właściwe uszczelnienie okien i drzwi okazało się trudne, ponieważ ościeżnice zostały wysunięte na specjalnych konsolach poza ściany. Postanowiliśmy więc folię paroizolacyjną podwinąć na wnęki okienne przed montażem konsoli, a później uszczelniliśmy ościeżnice taśmą paroizolacyjną. Była przyklejana do okien i do folii paroizolacyjnej, a miejsca mocowania konsoli dodatkowo uszczelniliśmy masą butylową. Po takich zabiegach każde okno sprawdzaliśmy specjalnym urządzeniem mierzącym przepływ powietrza.

Aby zwiększyć izolacyjność termiczną okien, niektóre z komór wypełniono pianką poliuretanową. Okna zostały wyposażone w nowoczesne dwukomorowe pakiety szybowe Glassolutions. Metalowe kształtowniki odpowiedzialne za usztywnienie ram zastąpione zostały specjalnymi termoplastycznymi wkładkami z włókna szklanego. Szczegółowe parametry określonych przeszkleń dostosowano do projektu budynku oraz przede wszystkim lokalizacji stolarki w fasadzie.

aluplast

 

Pasywne okna

W budynkach pasywnym kluczowym aspektem jest odpowiedni dobór i montaż okien. W domu w Stawigudzie postawiono na sześciokomorowe okna z PVC firmy Adams: Passiv-line ULTRA na bazie systemu aluplast energeto 8000, o którym dowiecie się więcej klikając w link. Grafika po prawej stronie prezentuje zastosowaną w celu zwiększenia izolacyjności termicznej technologię. 

Według podstawowych zasad budownictwa, w tym energooszczędnego, okna oraz większe przeszklenia należy planować przede wszystkim w południowej fasadzie, a ograniczać ich liczbę od strony północnej. Od południa zastosowano szyby o współczynniku przenikania ciepła Ug na poziomie 0,6 W/(m2K) oraz całkowitym współczynniku przenikania energii słonecznej g (solar factor) 62%. Z kolei Uw całych okien plasuje się na poziomie 0,822 W/(m2K).

Na fasadzie północnej zastosowano okna o jeszcze lepszych parametrach cieplnych. Potencjalnie bowiem w takim umiejscowieniu stolarka może stać się jednym z mostków termicznych. Ug szyb wynosi 0,5 W/(m2K), Uw całych okien 0,733 W/(m2K), a współczynnik g – 50%. Dobre parametry stolarki okiennej sprawiły, że od północy i wschodu zaplanowano stosunkowo dużą powierzchnię przeszkleń (odpowiednio 17,37 m2 i 14,73 m2). Od strony południowej okna mają zaś łączną powierzchnię 32,24 m2.

Na poddasze wybrano z kolei energooszczędne okna połaciowe Velux z ramami ciśnieniowo połączonymi poliuretanem. Jest to model o obniżonej wysokości montażu. Ich parametry to: Uw=0,91 W/(m2K) i Ug=0,5 W/(m2K).

Mimo iż jeszcze kilka lat temu zalecało się montaż stolarki o możliwie wysokim solar factor, obecnie odchodzi się od tego trendu w projektowaniu przeszkleń. Podczas analizy pierwszych zrealizowanych w Polsce domów pasywnych okazało się, że zamiast pasywnych zysków cieplnych z energii słonecznej, które teoretycznie można spożytkować np. na potrzeby systemu wentylacyjnego z rekuperacją, pojawia się problem zbytniego nagrzewania się pomieszczeń. W przypadku domu pasywnego w Stawigudzie zdecydowano się na montaż stolarki ze współczynnikiem g na średnim poziomie. Natomiast parametry okna w zakresie pozyskiwania energii słonecznej poprawiono, instalując przesłony.

– Na oknach połaciowych zamontowane są rolety zewnętrzne. Natomiast na klasycznych oknach od strony południowej i zachodniej zamocowano refleksole zewnętrze – tłumaczy Jacek Roćko z firmy Brawo Domy Pasywne.

 

Montaż okien w domu pasywnym

Dużą rolę dla ciągłości przegrody oraz parametrów izolacyjnych stolarki okiennej ma metoda jej montażu.

– Ze względu na założenia w certyfikacie stolarka okienna i drzwiowa musiała zostać zamontowana w warstwie ocieplenia (wełna mineralna fasadowa Isover). – Mówi Jacek Roćko – Okna zostały zamocowane za pomocą konsol stalowych firmy SFS intec, których rozmiar i ilość zostały indywidualnie zaprojektowane. Pozostałe elementy montażu zostały oparte na rozwiązaniach firmy illbruck. Od wewnątrz zastosowano folię ME500 Duo. Przestrzeń pomiędzy ramą okienną a wełną fasadową wypełniono elastyczną pianką poliuretanową. Od strony zewnętrznej na ramę okienną zamocowano taśmę rozprężną TP610 oraz na dole folię ME500 Duo. Rozwiązanie to zapewniło odpowiednią szczelność powietrzną potwierdzoną podczas badania szczelności powietrznej całego budynku. – Podkreśla architekt.

Wymagającym zadaniem było uszczelnienie stolarki okiennej i drzwiowej. Ościeżnice wysunięto przecież na specjalne konsole poza ściany. Przed montażem konsol wykonawca podwinął więc folię paroizolacyjną na wnęki okienne, aby następnie uszczelnić ościeżnice folią paroizolacyjną, a miejsca mocowania elementów także masą butylową. Po zainstalowaniu stolarki szczelność połączeń sprawdzano za pomocą specjalnego urządzenia mierzącego przepływ powietrza.

Aby w pełni wykorzystać potencjał dużych przeszkleń, należy odpowiednio operować roletami. Wtedy, kiedy jest zimno powinno się zadbać o to, aby przechwycić jak najwięcej promieni słonecznych. Natomiast w ciepłe dni warto opuszczać rolety, aby uniknąć przegrzewania się budynku

Domy pasywne nie są jeszcze trendem w pełni rozpowszechnionym w Polsce. Dom w Stawigudzie jest jednym z pierwszych takich projektów. Niewątpliwym jest jednak to, że domy pasywne zyskują na popularności i powstaje ich coraz więcej. Mniejsze zapotrzebowanie na energię oznacza w końcu lepszy stan naszego portfela. Najistotniejsze jest jednak to, że domy pasywne to krok w stronę bardziej zrównoważonego dla naszej planety budownictwa. 

Spodobał Ci się dom pasywny w Stawigudzie? Obejrzyj film przygotowany przez Grupę Brawo: